شیءانگاری بهمعنای تبدیل و در نظر گرفتن چیزی که کالا و ابزار نیست، بهعنوان یک کالا یا شیء (واژهنامۀ مریام-وبستر).
شیءانگاری جنسی زمانی رخ میدهد که بدن زن، بخشی از بدن زن یا کارکردهای جنسی زن از کل وجود پیچیدۀ او جدا شود و با آن بهعنوان تنها یک شیء یا هدفی برای نگاهکردن، به دست آوردن یا لمس کردن رفتار شود [1].
بهمحض اینکه بدن، بخشی از بدن یا کارکردهای جنسی زن شیء شد، ارزش آن بهصورت مستقیم با ظاهر فیزیکی یا کارکرد جنسی بالقوۀ آن مساوی در نظر گرفته میشود و با آن بهشکلی برخورد میشود که گویی فقط برای استفاده یا مصرف دیگران کاربرد دارد [1-2-3].
دامنۀ بسیار گستردهای از پژوهشهای مکتبآفرین و یافتههای راهبردی و دانستههای عمیق و کتابهای بسیار مهم نشان میدهد که زنان اغلب بیش از مردان در زندگی روزمره، هدف کالاشدگی یا شیءانگاری جنسی قرار میگیرند که نشان میدهد شیءانگاری یک پدیدۀ مرتبط با جنسیت زن است.
بااینکه مسئلۀ شیءانگاری جنسی، پیچیده است، بارتکی [4] آن را به این شکل ساده کرد:
زمانی یک زن از لحاظ جنسی تبدیل به یک کالا میشود که بخشها یا کارکردهای جنسی او جدا از شخصیت کلی او در نظر گرفته میشوند و جایگاه او نیز فقط بهعنوان یک کالا تنزل مییابد یا آن بخشها یا کارکردهای مجزا نمایندۀ کل شخصیت او در نظر گرفته میشوند (ص26).
پس، تعریف نظریۀ شیءانگاری را در سادهترین حالت میتوان اینگونه بیان کرد: تبدیلشدن زن به کالا، نادیدهگرفتن شخصیت زن، اهمیت بیشتر داشتن کارکردهای جنسی و اندام زنان نسبت به کلیت وجودی آنان و… .
درنهایت، فردریکسون و رابرتز مینویسند: هنگامی که زنان شیءانگاری میشوند،بهعنوان بدن و بهویژه بدنی که برای استفاده و لذتجویی دیگران وجود دارد، در نظر گرفته میشوند.
1_ Fredrickson, B.L. and T.-A. Roberts, Objectification theory: Toward understanding women’s lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly, 1997. 21(2): p. 173-206.
2_ Fairchild, K. and L.A. Rudman, Everyday stranger harassment and women’s objectification. Social Justice Research, 2008. 21: p. 338-357.
3_ Szymanski, D.M., L.B. Moffitt, and E.R. Carr, Sexual objectification of women: Advances to theory and research 1ψ7. The counseling psychologist, 2011. 39(1): p. 6-38.
4_ Bartky, S.L., Femininity and domination: Studies in the phenomenology of oppression. 2015: Routledge.